Strafzaak en coronavirus
Weening Strafrechtadvocaten heeft ook te maken met de strafzaak en coronavirus
Tijdens het schrijven van deze column is het land in rep en roer vanwege de uitbraak van het coronavirus. Ook in de huizen van bewaring en in de rechtspraak is dit duidelijk te merken. Verloven zijn ingetrokken, zelfmelders hoeven zich vooralsnog niet te melden voor het uitzitten van een gevangenisstraf en bezoeken zijn uitgesteld. Ook bij de Rechtbanken en Gerechtshoven zijn de gevolgen gigantisch. De Rechtspraak heeft besloten dat alle niet urgente zaken zullen worden uitgesteld. In het strafrecht gaan alleen de zaken door waarin de verdachte zich in voorlopige hechtenis bevindt. Bij deze zaken wordt zoveel mogelijk gezocht naar manieren om partijen via de telefoon of een beeldverbinding te horen.
In de wet is een regeling opgenomen om een verhoor door middel van een videoverbinding plaats te laten vinden. De rechter of een verhorend ambtenaar kan beslissen om in alle gevallen waarin gesproken wordt over het horen, verhoren of ondervragen van personen dit door middel van videoconferentie plaats te laten vinden. Door deze regeling is het dus mogelijk om zittingen doorgang te laten vinden zonder dat een verdachte, getuige of deskundige zelf in de rechtszaal aanwezig is. In deze tijden, waarin je het virus zou kunnen oplopen tijdens het transport van en naar de Rechtbank, het verblijf in een ophoudcel of tijdens het contact met parketpolitie geen onprettige gedachte.
Door een videoverbinding zou een zitting die anders zou zijn aangehouden toch door kunnen gaan. Dit is vooral van belang voor verdachten die zich in voorlopige hechtenis bevinden en wachten op de inhoudelijke behandeling van hun zaak.
Lees ook: Coronavirus – Overtreding “coronaverbod”? Celstraf mogelijk!
Er zijn ook een aantal gevallen waarin geen gebruik wordt gemaakt van videoconferentie. Dit is in ieder geval aan de orde bij een minderjarige verdachte of veroordeelde. Ook als het vermoeden bestaat dat een verdachte lijdt aan een ziekelijke stoornis of ontwikkeling van de geestvermogens wordt geen gebruik gemaakt van de videoconferentie. Dit geldt ook voor verdachten van zedenmisdrijven of feiten waarbij een dodelijk slachtoffer is gevallen. Tot slot wordt geen gebruik gemaakt van videoconferentie als het slachtoffer ter terechtzitting gebruik maakt van het spreekrecht.
In sommige gevallen kan het zijn dat de verdachte juist wel in persoon aanwezig wil zijn bij de behandeling van zijn zaak en geen gebruik wil maken van een videoconferentie. Bijvoorbeeld omdat hij wil dat de rechters, die over zijn schuld of onschuld moeten oordelen, hem recht in de ogen kunnen kijken. Het is ook voorstelbaar dat de verdachte tijdens de zitting vertrouwelijk met zijn advocaat wil overleggen. Dat is bij een videoconferentie wat ingewikkelder dan tijdens een zitting waar de verdachte samen met zijn advocaat in de rechtszaal zit. Het is dan ook goed om te weten dat de inhoudelijke behandeling van de zaak ter terechtzitting van de meervoudige kamer alleen door middel van een videoverbinding kan plaatsvinden als de verdachte hiermee instemt.
In deze tijden is het belangrijk om met je advocaat te bespreken wat voor jou belangrijk is, het voorkomen van besmetting, de mogelijke vertraging van de strafzaak, het zelf aanwezig zijn op de zitting. Samen kun je dan een voorstel doen om tot de voor jou best mogelijke oplossing te komen waarin jouw belangen het beste worden gewaarborgd. Dit geldt natuurlijk ook als je er juist belang bij hebt dat de behandeling van je zaak zo lang mogelijk wordt uitgesteld.
Ook getuigenverhoren in strafzaken zijn voor de komende tijd uitgesteld. Ook deze kunnen in theorie door middel van een videoverbinding plaatsvinden. Net als bij de behandeling van een strafzaak is het de vraag of dit in het belang van de verdediging is. Het kan in het voordeel zijn van de verdachte dat het verhoor zo snel mogelijk plaats vindt. Bijvoorbeeld als de uitkomst van het verhoor cruciaal is voor het voortduren van de voorlopige hechtenis. Wat ik zelf een groot nadeel vind aan het horen van getuigen door middel van een videoverbinding is dat ik minder in staat ben om te zien hoe een getuige non-verbaal reageert tijdens het verhoor. Juist de non-verbale reactie van een getuige kan cruciaal zijn bij de beoordeling van de betrouwbaarheid van een getuige. Om die reden vindt het Europees Hof voor de Rechten van de mens een verhoor door middel van een audioverbinding in strijd met het recht op een eerlijk proces. Ook vertragingen in de beeld- en geluidsverbinding kunnen ertoe leiden dat het verhoor minder effectief is dan een verhoor waarbij de getuige en de advocaat in dezelfde ruimte zijn. Er is kort gezegd genoeg stof om over na te denken. Hoe ga jij er samen met je advocaat voor zorgen dat jij in deze tijden optimaal gebruik kunt maken van je verdedigingsrechten?
