Fragment
Wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych
Numer sprawy: 20-002005-15
Werdykt: 21 listopada 2016 r.
Wyrok Wieloosobowej Izby Karnej Sądu Apelacyjnego
's-Hertogenbosch
odnotował apelację wniesioną od wyroku Sądu Rejonowego Brabancji Wschodniej z dnia 11 czerwca 2015 r. w sprawie karnej o numerze prokuratury 01-879634-14 przeciwko:
[pozwany] ,
urodzony w [miejsce urodzenia] w dniu [data urodzenia] ,
Obecnie mieszka w PI Zuid West - De Dordtse Poorten w Dordrecht.

Apelacja
Wyrokiem tym oskarżony został skazany na karę 18 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania za - w skrócie - współsprawstwo zabójstwa.
Apelację od powyższego wyroku wniósł oskarżony.

Dochodzenie w sprawie
Niniejszy wyrok został wydany w wyniku rozpoznania na rozprawie apelacyjnej, jak również w wyniku rozpoznania na rozprawie w pierwszej instancji.
Sąd uwzględnił roszczenie dwóch rzeczników generalnych.
Obrońcy generalni wnieśli o uchylenie przez sąd odwoławczy wyroku w sprawie, w której wniesiono apelację i ponowne orzeczenie wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności w wymiarze 18 lat z warunkowym zawieszeniem jej wykonania za zarzucane mu przestępstwo.
Obrońcy oskarżonych wnieśli o ich uniewinnienie.

Wyrok, od którego przysługuje odwołanie
Zaskarżony wyrok zostanie uchylony, ponieważ jest niezgodny z poniższą decyzją.

Akt oskarżenia
Oskarżonemu zarzucono - po zmianie aktu oskarżenia na rozprawie w pierwszej instancji - popełnienie:
w dniu lub około 27 lutego 2014 r. w Eindhoven, wspólnie i w porozumieniu z inną osobą lub innymi osobami, lub przynajmniej sam, umyślnie i z premedytacją lub bez premedytacji okradł [ofiarę] z życia, ponieważ oskarżony i / lub (jeden lub więcej) jego współsprawca (współsprawcy) z tym zamiarem i z lub bez spokojnej narady i pokojowej konsultacji wystrzelił z jednej lub więcej broni palnej (kilka razy) jeden lub więcej pocisków w kierunku wspomnianej [ofiary], w wyniku czego [ofiara] została trafiona jednym lub więcej pocisków, w wyniku czego [ofiara] zmarła.

Błędy językowe i/lub pisarskie lub pominięcia w akcie oskarżenia zostały poprawione. Obrona oskarżonego nie doznała w związku z tym uszczerbku.

Uniewinnienie
Ustalone fakty
Swoją ocenę Sąd Apelacyjny opiera na niżej ustalonym stanie faktycznym. Sąd Apelacyjny uznaje przy tym, że dotyczy ona tylko tych faktów, co do których - z uwagi na przeprowadzone w ich przedmiocie postępowanie dowodowe - nie ma już dyskusji.
Sąd - mając taki punkt wyjścia - ustala następujący stan faktyczny:
- W dniu 27 lutego 2014 r. między godziną 21:20 a 21:24, [ofiara] została postrzelona przez jedną lub więcej osób na parkingu [miejsca] w Eindhoven (dalej: scena 1), natychmiast po wyjściu z samochodu. Osoby te lub jedna z nich użyły co najmniej dwóch sztuk broni palnej. [Ofiara] została trafiona siedem razy. Po tym, jak [ofiara] znalazła się pod ostrzałem, dwie osoby odjechały skuterem. Skuter ten został pozostawiony w płomieniach na [miejscu zdarzenia 2] w Eindhoven (dalej: miejsce zdarzenia 2) w odległości około 1400 metrów od miejsca zdarzenia 1. Ze względu na sfałszowane dane identyfikacyjne i pożar nie można było ustalić tożsamości skutera.
- W dniu 28 lutego 2014 r. o godz. 2.41 [ofiara] zmarła z powodu odniesionych obrażeń w szpitalu Catharina w Eindhoven. Dokładniej, zmarł z powodu krwawienia w jamie brzusznej i klatce piersiowej spowodowanego perforującą siłą wielu pocisków.
- W dniu ataku na [ofiarę] cztery osoby kontaktowały się ze sobą za pośrednictwem specjalnie używanych numerów telefonów (kończących się na [numer telefonu 1] , [numer telefonu 2] , [numer telefonu 3] i [numer telefonu 4] ) za pośrednictwem wiadomości tekstowych. Za pośrednictwem tych telefonów użytkownicy byli informowani o ruchach [ofiary] na krótko przed atakiem.
- Numery telefonów kończące się na [numer telefonu 2] i [numer telefonu 4] zostały zakupione odpowiednio przez [współoskarżonego 1] i oskarżonego w dniu ataku na [ofiarę].
- Dane nadajnika pokazują, że użytkownicy numerów telefonów [numer telefonu 2] i [numer telefonu 4] mogli znajdować się na miejscu zbrodni 1 w momencie ataku i na miejscu zbrodni 2 krótko po ataku (osiem do dziewięciu minut później). Miejsca te znajdują się w stosunkowo niewielkiej odległości od siebie (1400 metrów w linii prostej).
- Po zabójstwie [ofiary], [współoskarżony 2] i [współoskarżony 3] (za pośrednictwem [współoskarżonego 2]) byli kilkakrotnie naciskani przez [współoskarżonego 1], aby zapłacili pieniądze.

Brak bezpośrednich (obiektywnych, faktycznych) dowodów
Podobnie jak obrona, sąd apelacyjny ustalił, że na obu miejscach zbrodni lub w ich pobliżu nie znaleziono i nie zabezpieczono żadnych śladów, które bezpośrednio łączyłyby (jednego z) podejrzanego (podejrzanych) z atakiem na [ofiarę]. Również (naoczni) świadkowie nie zeznali o obecności tam podejrzanego (podejrzanych) ani o wydaniu rozkazu przeprowadzenia ataku. Podejrzani zaprzeczają udziałowi w zabójstwie [ofiary] lub konsekwentnie powołują się na prawo do zachowania milczenia.
Właśnie z uwagi na brak takich dowodów, sąd bardzo ostrożnie ocenił i wycenił pozostałe (poszlakowe) dowody odtworzone przez sąd i przytoczone przez pełnomocników.

Numer telefonu [numer telefonu 4]
Zdaniem sądu i rzeczników generalnych udział oskarżonego w zabójstwie [ofiary] wynikałby (między innymi) z faktu, że oskarżony był użytkownikiem numeru telefonu kończącego się na [numer telefonu 4] . Ten numer telefonu i odpowiadający mu telefon zostały zakupione przez oskarżonego w dniu 27 lutego 2014 r. w Kijkshop w Eindhoven.
Na rozprawie apelacyjnej oskarżony stwierdził w odniesieniu do tego zakupu - krótko i rzeczowo - że po południu 27 lutego 2014 r. pojechał z [współpodejrzanym 1], samochodem matki [współpodejrzanego 1], do Eindhoven. Po wizycie w solarium [kolega podejrzanego 1] powiedział oskarżonemu, żeby kupił telefon. Podejrzany czekał na zewnątrz Kijkshop. Ponieważ [współpodejrzany 1] potrzebował trzech telefonów komórkowych i mógł kupić tylko dwa w Kijkshop, [współpodejrzany 1] poprosił oskarżonego o zakup trzeciego telefonu komórkowego dla niego. Po dokonaniu zakupu oskarżony włożył zakupiony telefon do torby z telefonami zakupionymi przez [współpodejrzanego 1]. Umieścił tę torbę w samochodzie matki [współoskarżonego 1]. Później nie widział telefonu, ani nie używał odpowiedniego numeru telefonu ( [numer telefonu 4] ). Przecież kupiłem je dla [współoskarżonego 1], powiedział oskarżony.
Sąd odwoławczy wziął pod uwagę, że oskarżony złożył to oświadczenie dopiero w toku postępowania odwoławczego, a zatem po zapoznaniu się z całością akt sprawy. Niemniej jednak to oświadczenie oskarżonego wzbudziło uzasadnione wątpliwości sądu odwoławczego co do tego, czy oskarżony był użytkownikiem numeru kończącego się na [numer telefonu 4].
Wątpliwość ta jest tym większa, że zeznania oskarżonego co do przebiegu zdarzeń związanych z zakupem telefonu i numeru telefonu znajdują potwierdzenie w następujących faktach i okolicznościach.
- Kierownik oddziału Kijkshop, o którym mowa, potwierdził, że w ramach jednej transakcji można było nabyć maksymalnie dwa telefony na kartę (zob. oficjalny raport uzupełniający "Zakup telefonów w Kijkshop" z dnia 22 stycznia 2016 r.).
- Na podstawie nagrania z kamery obejrzanego na rozprawie apelacyjnej sąd stwierdził, że [współoskarżony 1] kupił i zapłacił za dwa telefony. Następnie [współpodejrzany 1] znika z pola widzenia. Chwilę później [współpodejrzany 1] i oskarżony pojawiają się ponownie. Pozostają ze sobą w kontakcie. Następnie [współpodejrzany 1] kupuje telefon i, podczas gdy sprzedawczyni jest zajęta sprzedażą, [współpodejrzany 1] daje podejrzanemu torbę zawierającą dwa telefony, które właśnie kupił. Podejrzany wkłada trzeci telefon do torby i po sprzedaży wychodzi z miejsca zdarzenia z torbą zawierającą trzy telefony.
- Z paragonów z obu transakcji wynika, że [współoskarżony 1] oprócz dwóch telefonów komórkowych trzykrotnie kupił kredyt w wysokości 10 euro. O godzinie 14.28 oskarżony kupił tylko telefon komórkowy (s. 1010 i 1011).
W świetle powyższego sąd odwoławczy uznaje za wiarygodne twierdzenie oskarżonego, że telefon i numer telefonu kończący się na [numer telefonu 4] kupił dla [kolegi podejrzanego 1] i że to nie on był użytkownikiem tego numeru telefonu.
Oświadczenia [współoskarżonego 3]
Zaangażowanie oskarżonego w zabójstwo [pokrzywdzonego], zdaniem rzeczników generalnych, wynikałoby również z oświadczenia [współoskarżonego 3] złożonego urzędnikowi prowadzącemu przesłuchanie w dniu 20 kwietnia 2016 r.
Podczas przesłuchania przez sędziego w dniu 20 kwietnia 2016 r. [współoskarżona 3] oświadczyła - w zakresie, w jakim jest to istotne i podsumowane tutaj - że ona i [współoskarżony 2] byli naciskani i grożono im (między innymi) przez oskarżonego i [współoskarżonego 1], aby zapłacili pieniądze. Naciski i groźby związane były z kokainą leżącą w jej domu. Ponieważ nie chciała już narkotyków w swoim domu, oddała kokainę swojemu kochankowi [współoskarżonemu 2]. Następnie oskarżony groził jej (między innymi) pod drzwiami jej domu. W czasie, gdy pisała SMS-y, na początku marca 2014 r., [współoskarżony 3] wiedział, że pisała SMS-y m.in. z oskarżonym. Za pośrednictwem [współoskarżonego 2], [współoskarżony 3] rzekomo uzyskał numer telefonu oskarżonego. Zapytana, czy wie, kto stoi za morderstwem, [współpodejrzana 3] stwierdziła, że jej podejrzenia zostały potwierdzone, gdy [współpodejrzany 1] i podejrzany zostali aresztowani.
Sąd odwoławczy stoi przed pytaniem, czy oświadczenia [współoskarżonego 3] są wiarygodne i wiarygodne. Sąd odwoławczy odpowiada na to pytanie przecząco, jeśli chodzi o groźby. W swoim wyroku sąd odwoławczy wziął pod uwagę następujące okoliczności.
i. Różne oświadczenia [współoskarżony 3].
składała różne zeznania. Przed policją w dniu 4 marca 2014 r. oświadczyła (między innymi), że groziła jej [osoba 1], ścigał ją Lexus o [numer rejestracyjny] i groziła jej osoba o pseudonimie "Carp" (s. 440-450). Policja przeprowadziła szeroko zakrojone dochodzenie w sprawie domniemanych sprawców gróźb i Lexusa.
Dopiero w biurze sędziego śledczego - a zatem po zapoznaniu się z wynikami tych dochodzeń i po zapoznaniu się z kontaktami telefonicznymi wskazującymi, że [współpodejrzany 3] i [współpodejrzany 2] byli naciskani przez [współpodejrzanego 1], aby zapłacić - [współpodejrzana 3] oświadczyła, że była (również) zastraszana przez oskarżonego i [współpodejrzanego 1] .
ii. Wędrowiec [osoba 1]
Przy okazji wspomnianego przesłuchania [współoskarżonej 3] w dniu 4 marca 2014 r. podała ona rysopisy rzekomych sprawców gróźb i zleciła sporządzenie rysopisów dwóch z nich (k. 440-450, 455 i 456).
W dniu 6 marca 2014 r. miała miejsce następująca rozmowa tekstowa między [współoskarżonym 3] ( [numer telefonu 7] ) a [współoskarżonym 2] ( [numer telefonu 6] ):
[współoskarżony 3] : "Mają jednego i kilku na oku".
[współoskarżony 2]: "Powiedział pan, że zabiorą dwóch, ale kogo", "Powiedział pan, że wkrótce zabiorą dwóch, w który róg pójdą" i "?".
[współoskarżony 3]: "Inny kąt został źle skierowany" i "Musiałem zrobić zdjęcie".
[współoskarżony 2] : "Ok nie w tym kącie tak" (s. 4188) (podkreślenie dodane przez sąd).
W dniu 11 marca 2014 r. [współoskarżona 3] ( [numer telefonu 7] ) dokonała anonimowego zgłoszenia przestępstwa (MMA), w którym stwierdziła, że słyszała, jak [osoba 1] w kawiarni mówiła o zamiarze zabicia [ofiary]. Następnie [współoskarżona 3] stwierdziła, że sama nie zna [ofiary] (s. 1423 i 2328).
Na podstawie tych faktów i okoliczności sąd stwierdza, że [współoskarżony 3] celowo wprowadził policję w błąd. Wniosek ten znajduje poparcie w okoliczności, że po szeroko zakrojonym dochodzeniu policji nie pojawiły się żadne przesłanki potwierdzające oświadczenia [kolegi podejrzanego 3] o groźbach wobec [osoby 1] i osoby o pseudonimie "Karp", ani że wspomniany Lexus miał cokolwiek wspólnego z oskarżonym i/lub [ofiarą] (s. 1420-1434).

iii. Zbłądzenie [świadek 1]
W dniu 19 lutego 2015 r. zatrzymany [świadek 1] , który był przetrzymywany wraz z [współoskarżonym 3] w Ter Peel Detention Centre w Evertsoord, pokazał list pracownikowi Penitentiair Inrichtingswerker (dalej: pracownik PIW). Na pierwszej stronie notatki znajdowały się kluczowe słowa/zwroty związane z (zabójstwem) [ofiary]. Na odwrocie narysowana była osoba, ze wskazanymi miejscami na ciele tej osoby, gdzie znajdowały się tatuaże i blizna (zob. raport sporządzony przez pracownika PIW z dnia 24 lutego 2015 r., załączony osobno oraz załączniki 1 i 2 załączone za protokołem przesłuchania oskarżonego z dnia 25 listopada 2015 r.). W protokole tym [świadek 1] podała, że była straszona przez [współoskarżonego 3], że podejmie się popełnienia przestępstwa.
Na podstawie tych faktów i okoliczności sąd stwierdza, że [współoskarżony 3] próbował popełnić nowe wykroczenie.

iv. Uzgodnienie oświadczeń [współoskarżonego 2] i [współoskarżonego 3].
Z akt sprawy wynika, że krótko przed i po [współoskarżony 3] i [współoskarżony 2] byli ze sobą w stałym kontakcie telefonicznym za pośrednictwem wiadomości SMS/Whatsapp z numerami telefonów, które za każdym razem były wymieniane po stosunkowo krótkim czasie. Odbywało się to za pośrednictwem numerów telefonów, które służyły głównie do kontaktowania się ze sobą (str. 4170-4212). Podczas kontaktów z tymi "tajnymi numerami" między [współoskarżonym 2] a [współoskarżonym 3], odbywały się również dyskusje na temat tego, co należy zgłosić policji (zob. np. s. 4179). To, że oświadczenia między nimi były skoordynowane, wynika również z treści rozmowy OVC z dnia 16 czerwca 2014 r. (s. 3329-3333).
v. Scenariusz wiarygodności kokainy
Ponadto, zdaniem sądu odwoławczego, scenariusz przedstawiony przez [współoskarżoną 3], zgodnie z którym ona i [współoskarżony 2] byli poddawani presji i groźbom ze strony (między innymi) [współoskarżonego 1] i oskarżonego, aby zapłacić pieniądze za kokainę, która nie zostałaby zapłacona przez [pokrzywdzonego] i która leżała w domu [współoskarżonego 3] w czasie zatrzymania [pokrzywdzonego], jest również sam w sobie nieprawdopodobny. W końcu sąd nie rozumie, dlaczego, jeśli [współoskarżona 3] dała kokainę swojemu kochankowi [współoskarżonemu 2], [współoskarżony 2] nie zwrócił ani kokainy, ani zarobionych na niej pieniędzy [współoskarżonemu 1] lub oskarżonemu po presji i groźbach. W końcu [współoskarżony 2] przyznał się do handlu narkotykami, więc sąd zakłada, że miał kanały sprzedaży kokainy.
Podwniosek
Mając na uwadze to, co zostało rozważone powyżej w punktach od i do v., sąd odwoławczy uznaje za niewiarygodne zeznania [współoskarżonej 3], w tym jej oświadczenie złożone przed sędzią śledczym w dniu 20 kwietnia 2016 r. dotyczące gróźb oskarżonego i kontaktów SMS-owych z oskarżonym. Sąd odwoławczy uznaje zatem, że oświadczenie złożone przez [współoskarżoną 3] przed sędzią śledczym w dniu 20 kwietnia 2016 r. nie nadaje się do wykorzystania jako dowód, a zatem na podstawie tego oświadczenia nie można również powiązać numeru telefonu [numer telefonu 4] z oskarżonym.

Dane nadajnika [numer telefonu 4]
Pozostaje jedynie spostrzeżenie policji, że numer [telefon nr 4], w okresie, w którym był aktywny, promieniował jednocześnie z numerem używanym przez oskarżonego ( [telefon nr 5] ) kilka razy na tym samym maszcie (s. 2824). Samo to spostrzeżenie jest w ocenie sądu odwoławczego niewystarczające do powiązania oskarżonego jako użytkownika z numerem telefonu kończącym się na [numer telefonu 4].

Rozmowy na temat płatności
Zdaniem sądu i rzeczników generalnych, udział oskarżonego w zabójstwie [pokrzywdzonego] wynikałby również z treści wiadomości tekstowych i wiadomości Whatsapp związanych z płatnościami dokonywanymi przez [współoskarżonego 3].
W tym względzie rzecznicy generalni odnieśli się w szczególności do wiadomości tekstowych wysłanych przez [współoskarżonego 2] ( [numer telefonu 6] ) do [współoskarżonego 3] ( [numer telefonu 7]) w dniu 5 marca 2014 r. o godz. 20.54 i 21.08, zawierających: "Tak, spotkanie było trzy dni później teraz jest sześć dni później, że jeden chłopak wrócił z Turcji w złości" oraz "Tak jeden z Turcji chce wrócić tak chce zobaczyć grosze" (podkreślenie sądu). Ustalono, że w dniu
wyjechał do Turcji w dniu 28 lutego 2014 r. i wyjechał z Turcji do Holandii w dniu 5 marca 2014 r. Podczas gdy jego towarzysz podróży, [świadek 2] , powrócił dopiero w dniu 10 marca 2014 roku. Na tej podstawie rzecznicy generalni i sąd doszli do wniosku, że oskarżony był tym, który wrócił z Turcji wcześniej, ponieważ chciał otrzymać pieniądze od [współoskarżonego 3] .
W ocenie sądu odwoławczego obrona, podpierając się dokumentami m.in. od linii lotniczych, wykazała, że oskarżony już w dniu 25 lutego 2014 r. miał zarezerwowany bilet powrotny do Turcji, przy czym data lotu powrotnego przypadała na dzień 5 marca 2014 r. Sąd nie może zatem ustalić z wystarczającą pewnością, że oskarżony był osobą, która miałaby wrócić z Turcji (wcześniej) ze złości, bo chciała pieniędzy od [współoskarżonego 3].
Sąd nie może również ustalić, że oskarżony wyjechał do Turcji dzień po morderstwie, ponieważ chciał być "poza radarem", jak sugerował rzecznik generalny. Obrona wykazała - popierając to dokumentami - że była to wcześniej zarezerwowana podróż z przyjacielem.

Inne środki dowodowe
W ocenie sądu odwoławczego pozostałe dowody zgromadzone w aktach sprawy są niewystarczające, aby powiązać oskarżonego z zabójstwem [ofiary] z wystarczającym stopniem pewności.

Wnioski
Na podstawie powyższego sąd odwoławczy uważa, że w aktach sprawy znajdują się wskazówki wskazujące na związek między zabójstwem [ofiary] a oskarżonym. Dlatego sąd odwoławczy uważa za niezrozumiałe, że oskarżony w pierwszej instancji nie ujawnił faktów i na przykład nie zadeklarował swoich ruchów podróżnych do Turcji i powodów tego. Jednakże, zdaniem sądu odwoławczego, nie można prawnie i przekonująco udowodnić, że oskarżony brał udział w zabójstwie [pokrzywdzonego] . Dowody odtworzone przez sąd i przytoczone przez rzecznika generalnego są - również rozpatrywane łącznie - niewystarczające do tego celu.

Zniesienie tymczasowego aresztowania
W wyniku tej decyzji areszt tymczasowy powinien zostać zniesiony z dniem dzisiejszym.

Wniosek warunkowy
Adwokaci generalni wnieśli, aby w przypadku, gdy sąd rozważy uniewinnienie oskarżonego, oświadczenie [współoskarżonej 3] złożone na rozprawie sądowej w dniu 24 października 2016 r. zostało dołączone do akt oskarżonego. W oświadczeniu tym [współoskarżona 3] powtórzyłaby swoje oświadczenie złożone przed sędzią śledczym w dniu 20 kwietnia 2016 r., w zakresie, w jakim wiedziała, że pisała SMS-y z oskarżonym.
Po spełnieniu zastrzeżonego warunku sąd powinien orzec w przedmiocie warunkowego wniosku pełnomocników.
Mając na uwadze powyższe rozważania dotyczące niewiarygodności zeznań [współoskarżonego 3], sąd odwoławczy nie uznaje za konieczne dołączenia do akt oskarżonego oświadczenia [współoskarżonego 3] złożonego na rozprawie w dniu 24 października 2016 roku.
Sąd odrzucił ten wniosek.

DECYZJA
Sąd:
Uchylenie wyroku w postępowaniu odwoławczym i przywrócenie wymiaru sprawiedliwości:
Uznaje za nieudowodnione, że oskarżony popełnił zarzucane mu czyny i uniewinnia oskarżonego.
Odrzuca warunkowy wniosek rzecznika generalnego o dołączenie do akt oskarżonego oświadczenia [współoskarżonego 3] złożonego na rozprawie sądowej w dniu 24 października 2016 r.

Z dniem dzisiejszym orzeczono odroczenie sprawy.
Zadeklarowane przez
Pan A.M.G. Smit, przewodniczący,
A.R.O. Mooy i P.J. Hödl, prawnicy,
w obecności R.P. van der Pijl, sekretarza,
i ogłoszone na posiedzeniu jawnym w dniu 21 listopada 2016 r.