Afgelopen woensdag maakte het kabinet bekend dat het een ‘avondklok’ wil instellen. De dag erna heeft de Tweede Kamer ingestemd met deze maatregel. Deze avondklok gaat vanavond in. Vanaf dan is het in beginsel verboden om buitenshuis te zijn tussen 21:00 en 04:30 uur. Overtreding van de avondklok is strafbaar! Hoe zit dat juridisch eigenlijk?

In deze uitzonderlijke tijden trekt het kabinet bijzondere juridische bepalingen uit de kast. In principe moet sprake zijn van een noodtoestand om een avondklok in te kunnen stellen. Gelukkig is van zo’n noodtoestand in Nederland nog geen sprake. Een avondklok kan echter ook zonder noodtoestand worden ingesteld, namelijk bij ‘buitengewone omstandigheden’. Dit gebeurt bij speciaal ‘Koninklijk Besluit’. Makkelijker gezegd, door een beslissing van de regering. De avondklok is gebaseerd op de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag. Een hele mond vol. Kort gezegd geeft deze bepaling de bevoegdheid om ‘het vertoeven in de open lucht te beperken’. Dit gebruikt de overheid nu als grondslag voor het instellen van de avondklok. Het is tegelijkertijd een primeur: dit is de eerste keer dat het artikel wordt ingezet.

Voor het in werking stellen van een avondklok is de betrokkenheid van de Tweede Kamer niet verplicht. Wel moet er meteen een wetsvoorstel worden ingediend om de avondklok van kracht te laten blijven. Als deze ‘verlengingswet’ niet wordt aangenomen, vervalt de avondklok. Inmiddels heeft de Tweede Kamer al gedebatteerd over de avondklok en is hij akkoord gegaan.

Als u niet onder een uitzonderingssituatie valt, is overtreding van de avondklok strafbaar! Dergelijke overtredingen kunnen fors worden bestraft. Dat blijkt wel uit de maximale strafbedreigingen: zes maanden hechtenis of een geldboete van € 8700,-. De overheid heeft echter al aangekondigd dat de straf in de praktijk een stuk lager zal zijn, namelijk een strafbeschikking van € 95,-. Daarmee komt de overtreding niet op het ‘strafblad’ te staan. Het kabinet en de politie hebben wel aangegeven direct te zullen handhaven.

Overigens wordt het zelf (valselijk) opmaken van een (werkgevers)verklaring gezien als valsheid in geschrifte. Dat is een misdrijf en wordt zwaarder bestraft.