Stelt u zich voor dat uw echtgenoot verwikkeld in een worsteling, iemand een fatale klap ziet geven. Al snel gaat de politie op de stoep. De agenten willen van u, als getuige, weten wat er is gebeurd. Wat een dilemma. Moet u de waarheid vertellen? Moet u een verhaal verzinnen? Kunt u eenmaal afgelegde verklaring later weer intrekken? In paniek vertelt u de politie alles wat er zich voor uw ogen heeft afgespeeld, waarmee uw echtgenoot voor lange tijd in de cel belandt.

Volgens de wet kan een getuige door de politie niet verplicht worden om een verklaring af te leggen. Bij de rechter daarentegen moet men de waarheid spreken. Dit betekent niet alleen dat een getuige gedwongen kan worden om te verklaren, maar ook dat hij strafbaar is als hij, onder ede, liegt.

De verplichting om te getuigen geldt echter niet voor iedereen. Zo zijn directe familieleden van een verdachte bijvoorbeeld niet verplicht te verklaren. De wetgever hecht, in sommige gevallen, meer waarde aan het handhaven van bepaalde familierelaties dan aan de waarheidsvinding.

Het recht om niet te verklaren tegen bijvoorbeeld een familielid wordt in de wet “verschoningsrecht” genoemd. Vanwege dit verschoningsrecht hoeft een vrouw dus niet te getuigen tegen haar echtgenoot en hoeft een moeder geen verklaring af te leggen over een van haar kinderen.

Maar wat kan een verschoningsgerechtigde doen als hij, of zij toch een verklaring bij de politie heeft afgelegd? Vaak hoor ik cliënten zeggen dat zij “de verklaring dan toch gewoon weer intrekken”. Ze stonden immers niet onder ede. Dat is echter niet mogelijk!

Een getuige kan bij de rechter wel een nieuwe verklaring afleggen, maar daarmee wordt een eerdere verklaring niet geschrapt. Alle afgelegde verklaringen blijven onderdeel uitmaken van het dossier. En het is aan de rechter om te oordelen over de betrouwbaarheid van alle verklaringen in dat dossier.

Daarom is mijn advies:

Ben u ervan bewust dat u niet altijd verplicht bent om te getuigen. In het geval van een verdacht familielid kunt u zich beroepen op uw verschoningsrecht. Als u dan toch wenst te verklaren, beseft u van tevoren dan goed dat een eenmaal afgelegde verklaring niet meer ingetrokken kan worden. Raadpleeg voordat u een verklaring aflegt altijd uw advocaat. Hij kan u adviseren over uw rechten en plichten.