Sinds begin dit jaar zijn er 321 gesprekken tussen gevangenen en hun advocaat opgenomen door de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Een fout, zegt de gevangeniskoepel, maar advocaten zijn desondanks bezorgd.

Het gaat om een landelijk probleem. De DJI sluit niet uit dat ook in Limburgse inrichtingen gesprekken zijn opgenomen.

Crimineel handelen

Minstens één keer per week mag een gedetineerde tien minuten bellen via het systeem Telefonie voor Justitiabelen. Die gesprekken worden standaard opgenomen door DJI, volgens een woordvoerder om ‘voortgezet crimineel handelen in detentie te voorkomen’. Gesprekken met een advocaat zijn een uitzondering; die worden op basis van nummerherkenning gefilterd.

Honderden gesprekken

Door een foutje in het systeem van Telefonie voor Justitiabelen zijn er sinds begin dit jaar toch honderden gesprekken opgenomen. De fout werd op 16 september ontdekt in gevangenis Schiphol. Bij het uitluisteren van een opname bleek het om een advocatengesprek te gaan.

De nummerherkenning werd kennelijk onbewust omzeild wanneer een gevangene dertien in plaats tien cijfers draaide. “DJI en de Nederlandse Orde van Advocaten waren er niet van op de hoogte dat deze mogelijkheid een gesprek tot stand kon brengen”, laat de DJI-woordvoeder weten.

Niet geluisterd

“Deze gesprekken zijn niet uitgeluisterd door DJI. Er vindt namelijk logging plaats van het voeren, meeluisteren, opnemen en terugluisteren van gesprekken. De gesprekken zijn ook verwijderd uit het systeem van Telefonie voor Justitiabelen”, benadrukt de DJI-zegsman. De Nederlandse Orde van Advocaten is direct na de ontdekking op de hoogte gebracht.

Telkens smoesjes

De Orde spreekt van een ‘onwenselijke situatie’, maar laat net als DJI weten dat de gesprekken niet zijn uitgeluisterd en inmiddels zijn gewist. Betrokken advocaten zijn op de hoogte gebracht. Onder hen de Maastrichtse strafpleiter Sjoerd van Berge Henegouwen. “Keer op keer blijkt dat justitie het niet laten kan om gesprekken tussen advocaten en hun cliënten af te luisteren”, zegt hij.

Van Berge Henegouwen kan weinig met de geruststelling dat er geen gesprekken zijn beluisterd. “Telkens is er een andere smoes en altijd gaat het een beetje per ongeluk. Het is mij inmiddels wel duidelijk dat justitie weinig op heeft met het beroepsgeheim van advocaten.”

Zeer zorgwekkend

Ook advocaat Raimon Maessen is kritisch. “Ik vind dit zeer zorgwekkend. Het betreffen telkens incidenten, maar het is een terugkerend verschijnsel in de afgelopen jaren waarbij het in gevangenissen steeds opnieuw fout gaat. Volgens mij is het de hoogste prioriteit om hiaten in systemen in instellingen adequaat aan te pakken.”

Zorgvuldig en wijs

Maessen noemt vertrouwelijke communicatie tussen cliënt en advocaat een fundamenteel belang. “Zeker in een tijd waarin rechten van verdachten steeds verder worden uitgehold.” Daar sluit collega Serge Weening zich bij aan. “We moeten erop kunnen vertrouwen dat we vrij met onze cliënten kunnen spreken. Ik zeg altijd tegen ze: ‘Je kunt zeggen wat je wil zeggen.’ Daar ben ik nu wel wat terughoudender in.”

Weening vertrouwt erop dat de DJI ‘zorgvuldig en wijs’ met het probleem is omgegaan. “Maar dat neemt niet weg dat mensen misschien dingen hebben gehoord die ze niet hadden mogen horen.”